Khí metan – Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

Một đánh giá gần đây của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) và Liên minh Khí hậu và Không khí sạch cho thấy rằng việc cắt giảm lượng khí metan liên quan đến canh tác sẽ là chìa khóa trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu. Nhưng làm sao thế giới có thể làm được điều đó? Bài viết dưới đây cung cấp những thông tin cụ thể đến bạn đọc.

Khí metan có ở đâu trong tự nhiên

• Metan có thể xuất hiện từ các khí thải của sự đốt cháy nhiên liệu hóa thạch, cháy rừng cũng không ngoại lệ.
• Metan có trong quá trình sinh học có trong ruột động vật, tiêu biểu là sự men hóa trong đường ruột, dạ dày của động vật nhai lại.
• Có trong sự phân hủy kị khí ở những nơi ao hồ, đầm lầy, trầm tích dưới đáy biển… Dưới hầm cầu chúng cũng xuất hiện sự lên mem yếm khí.
• Metan là một trong những thành phần chính của khí tự nhiên, đặc biệt là dầu mỏ vì thế cũng dễ bắt cháy.
• Một điểm đặc biệt lưu ý là metan có nhiều trong những hang động, đá giếng sâu. Vì thế tuyệt đối không tự ý xuống dưới giếng, hố sâu khi không có được sự chuẩn bị kĩ càng. Muốn xuống giếng sâu cần có đồ bảo hộ, mặt nạ chống độc. Đặc biệt hơn là tuyệt đối không được mang theo bất cứ vật dụng nào dù kích nổ, bắt cháy ở mức độ nào. Chỉ cần sử dụng một ngọn lửa rất nhỏ trong môi trường chứa nhiều metan cũng cháy lớn, phát nổ và chết người.
• Khí metan tuy không độc trực tiếp nhưng cũng gây nguy hiểm cho con người như: dễ bắt cháy gây nôt, tích tụ quá nhiều sẽ gây ngạt thở, đồng thời còn có khả năng gây nhiễm độc khí CO.
• Metan còn là một trong những chất tạo nên hiện tượng hiệu ứng nhà kính, nóng lên toàn cầu. Nó có ở trong khí quyển Trái đất nhưng không đáng kể. Mật độ metan còn thay đổi theo mùa. Tuy nhiên hiện nay nó vẫn đang có chiều hướng tăng.

Nông nghiệp là nguồn phát sinh khí thải metan chính

Lượng khí thải của vật nuôi – từ phân và chất thải từ dạ dày – chiếm khoảng 32% lượng khí metan do con người gây ra. Sự gia tăng dân số, phát triển kinh tế và di cư thành thị đã kích thích nhu cầu chưa từng có về protein động vật và với dân số toàn cầu đạt gần 10 tỷ người, nạn đói này dự kiến ​​sẽ tăng lên đến 70% vào năm 2050. Tuy nhiên, khí metan trong nông nghiệp không chỉ đến từ động vật. Việc canh tác lúa nước – trong đó những cánh đồng ngập nước ngăn cản oxy thâm nhập vào đất, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn thải ra khí mê-tan – chiếm 8% lượng khí thải do con người gây ra.

Vấn đề lớn về khí metan là gì?

Khí metan là nguyên nhân chính dẫn đến sự hình thành ôzôn ở tầng mặt đất, một chất ô nhiễm không khí nguy hiểm và khí nhà kính, tiếp xúc với chất này gây ra 1 triệu ca tử vong sớm mỗi năm . Mêtan cũng là một khí nhà kính mạnh. Trong khoảng thời gian 20 năm, nó có khả năng làm ấm mạnh hơn 80 lần so với carbon dioxide.

Khí metan đã chiếm khoảng 30% sự nóng lên toàn cầu kể từ thời tiền công nghiệp và đang sinh sôi nhanh hơn bất kỳ thời điểm nào khác kể từ khi việc ghi chép kỷ lục bắt đầu vào những năm 1980. Trên thực tế, theo dữ liệu từ Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ , ngay cả khi carbon dioxidelượng khí thải giảm trong thời gian ngừng hoạt động liên quan đến đại dịch năm 2020, khí CH4 trong khí quyển tăng lên.

Khí metan có độc không?

Khí methane (metan) hay còn có tên gọi khác là khí bùn ao, được kí hiệu là CH4 trong hóa học. Là một hidrocacbon nằm trong dãy đồng đẳng akan. Chúng là thành phần chính của khí dầu mỏ, có trong tự nhiên khá nhiều. Metan được tạo ra trong quá trình chế biến, chưng cất hay sản xuất khí dầu mỏ. Chính vì vậy nó cũng xuất hiện trong gia đình vì nó có trong các bình gas. Metan là chất khí không màu không mùi, không vị. Chúng rất độc và dễ bắt cháy, tạo ra lửa màu xanh.

Một điểm đặc biệt lưu ý là methane có nhiều ở trong những hang động, đá giếng sâu. Vì thế tuyệt đối không tự ý đi xuống dưới giếng, hố sâu khi không được chuẩn bị kĩ càng. Muốn xuống giếng sâu phải mang đồ bảo hộ và mặt nạ chống độc. Đặc biệt hơn tuyệt đối không được mang theo bất cứ vật dụng, vật liệu nào dù kích nổ, bắt cháy ở mức độ nào. Chỉ cần sử dụng một ngọn lửa rất nhỏ nhưng trong môi trường chứa nhiều methane cũng gây cháy lớn, phát nổ và chết người.

Khí methane tuy không độc trực tiếp nhưng cũng gây nguy hiểm cho con người như: dễ bắt cháy gây nổ, tích tụ quá nhiều sẽ gây ngạt thở, đồng thời còn có khả năng gây nhiễm độc khí CO. Methane còn là một trong những chất tạo nên hiện tượng hiệu ứng nhà kính, nóng lên toàn cầu. Nó có ở trong khí quyển Trái Đất nhưng không đáng kể. Mật độ Metan còn thay đổi theo mùa, tuy nhiên hiện nay nó vẫn đang có chiều hướng tăng.

Làm thế nào chúng ta có thể giảm lượng khí metan?

Cố vấn Hệ thống Thực phẩm và Nông nghiệp của UNEP James Lomax nói rằng thế giới cần phải bắt đầu bằng cách “suy nghĩ lại các cách tiếp cận của chúng ta đối với canh tác nông nghiệp và sản xuất chăn nuôi”. Điều đó bao gồm việc tận dụng công nghệ mới, chuyển sang chế độ ăn giàu thực vật và áp dụng các nguồn protein thay thế. Lomax nói rằng đó sẽ là chìa khóa nếu nhân loại cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính và hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 ° C, một mục tiêu của thỏa thuận biến đổi khí hậu Paris.

Carbon dioxide vẫn tồn tại trong khí quyển hàng trăm đến hàng nghìn năm. Điều này có nghĩa là ngay cả khi lượng khí thải được giảm ngay lập tức và đáng kể, nó sẽ không ảnh hưởng đến khí hậu cho đến cuối thế kỷ này. Nhưng chỉ mất khoảng một thập kỷ để khí metan phân hủy. Vì vậy, việc giảm phát thải khí CH4 hiện nay sẽ có tác động trong thời gian tới và rất quan trọng để giúp giữ cho thế giới đi vào con đường giảm xuống 1,5 ° C.

Lượng khí thải metan do con người gây ra có thể giảm tới 45% trong vòng một thập kỷ. Điều này sẽ ngăn chặn gần 0,3 ° C hiện tượng ấm lên toàn cầu vào năm 2045, giúp hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu lên 1,5 ° C và đưa hành tinh này đi đúng hướng để đạt được các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Hàng năm, việc giảm ôzôn ở mặt đất sau đó cũng sẽ ngăn chặn 260.000 ca tử vong sớm, 775.000 ca đến bệnh viện liên quan đến bệnh hen suyễn, mất 73 tỷ giờ lao động do nắng nóng khắc nghiệt và 25 triệu tấn hoa màu.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres triệu tập Hội nghị thượng đỉnh về hệ thống lương thực của Liên hợp quốc vào tháng 9 năm 2021, nhằm giúp làm cho việc trồng trọt và sản xuất lương thực trở nên thân thiện hơn với môi trường. Trong cuộc họp, sáng kiến ​​Hợp tác Nông nghiệp Koronivia của Liên hợp quốc đang hỗ trợ chuyển đổi hệ thống nông nghiệp và thực phẩm, tập trung vào cách duy trì năng suất trong bối cảnh khí hậu thay đổi. Các đại diện cũng đang nỗ lực đưa nông nghiệp vào Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu và sẽ tổ chức các cuộc thảo luận tại Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP26), vào cuối năm.

Việc tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn về các tác động mà khí metan mang lại cho môi trường, khí hậu là rất cần thiết, hi vọng trong tương lai, chúng ta sẽ có thêm nhiều kết quả nghiên cứu khác liên quan về vấn đề này từ đó đưa ra các hướng đi mới trong việc cải thiện môi trường.